تعدادی از اعصاب خارج شده از نخاع در سینه در سمت جلویی ستون فقرات، زیر دیافراگم، به یک دیگر می پیوندند و شبکه عصبی سیلیاک را تشکیل می دهند. از این شبکه عصبی اعصاب دیگری خارج می شوند به به احشا شکم عصب دهی می کنند.
بلاک کردن عصب به جلوگیری از عبور پیام عصبی (شامل پیام های درد) با تزریق مواد بی حسی به عصب گفته می شود.
بلاک کردن این شبکه عصبی به عنوان روشی تشخیصی و درمانی برای مدیریت دردهای شکمی استفاده می شود. به عنوان روش تشخیصی، بلاک این شبکه به پیدا کردن منشا اصلی درد و عصب منتقل کنند پیام درد از احشا شکمی کمک می کند. درصورت پاسخ ندادن بیمار به روش های درمانی مختلف، تنها راه باقی مانده برای برطرف کردن درد بیمار، تخریب کامل عصب انتقال دهنده پیام درد است. بلاک این شبکه می تواند ثابت کننده این موضوع باشد که تخریب این شبکه می تواند درد را التیام بدهد. در صورت ابتلا بیمار به التهاب پانکراس، انجام زودهنگام این بلاک نه تنها درد بیمار را از بین می برد بلکه می تواند از شدت بیماری در آینده بکاهد. این تکنیک در درمان درد های قفسه سینه که به دلیل خونرسانی کم به قلب اتفاق می افتند نیز استفاده می شود. در بیمارانی که خونرسانی به روده هایشان کم است، انجام این بلاک می تواند کمک کننده باشد. درصورت نیاز به تخریب این شبکه، به دلیل درد های مزمنی سرطانی پانکراس، این تزریق با استفاد از مواد تخریب کننده سلول های عصبی صورت می گیرد.
نحوه انجام بلاک:
تزریقات برای بلاک اعصاب عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از دستگاه های تصویربرداری (که در بین این روش ها سونوگرافی بیشرین کارآیی و کمترین عوارض جانبی را دارد). در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند.
تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی:
این روش که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مومن زاده انجام می شود بالاترین دقت را در میان روش های تزریق دارد زیرا برای شناسایی ساختار های داخلی بدن و خود عصب از دستگاه سونوگرافی استفاده می شود. این روش امکان تزریق موثرتر و عوارض جانبی کمتر را به ما می دهد.
برای انجام بلاک بیمار به پشت روی تخت معاینه می خوابد. پزشک با قرار دادن پروب سونوگرافی روی محل تزریق ساختار های داخلی را شناسایی می کند و تزریق را انجام می دهد.
این بلاک در گذشته از سمت پشتی بیمار انجام می شد. در حال حاضر این بلاک از سمت شکم انجام می شود. مزیت این روش نسیبت به روش قبلی انجام ساده تر و سریع تر بلاک است. دیگر مزیت های این روش موارد زیر هستند:
-
عدم استفاده از دستگاه فلوروسکوپ که در بلند مدت می تواند باعث ابتلا پزشک به سرطان شود.
-
قرارگرفتن بیمار به صورت خوابیده به پشت، در روش قبلی بیمار باید مدت طولانی به شکم می خوابید که باعث ناراحتی بیمار می شد.
-
عدم وجود درد بعد از تزریق. در روش قبلی به دلیل عبور سوزن از داخل عضلات اصلی کمر بیمار احساس درد می کرد.
-
اطمینان از محل دقیق سوزن. در روش قبلی امکان داشت سوزن به اعصاب خارج شده از نخاع آسیب برساند و یا تزریق داخل پرده های پوشاننده نخاع انجام شود که این اتفاق می تواند جان بیمار را تهدید کند.
عوارض جانبی احتمالی:
این روش تزریق نسبت به روش های قبلی زایای بسیاری دارد اما امکان آسیب رساندن سوزن به آئورت، شریان های شکم از جمله شریان های روده و کلیه، معده، کبد، و روده ها همچنان باقی است. خوشبختانه احتمال اتفاق افتادن این عوارض بسیار کم است. باید توجه داشت بسیاری از بیمارانی که از سرطان کبد رنج می برند، کبدی بزرگ شده غیرطبیعی دارند که احتمال خطا پزشک را بالا می برد.
چون سوزن از پرده پوشانند شکم عبور می کند، احتمال عفونت، التهاب این پرده و ایجاد شدن آبسه وجود دارد. می توان با استفاده از آنتی بیوتیک ها احتمال این عوارض را کاهش داد.
اگر سوزن بیش از حد به بدن وارد شود می تواند به نخاع یا اعصاب خارج شده از آن آسیب برساند یا تزریق داخل لایه های پوشاننده نخاع انجام شود که باعث از دست رفتن هوشیاری بیمار می شود و باید به سرعت تشخیص داده شود تا جان بیمار را تهدید نکند و یا بیمار دچار فلجی دائمی اعصاب آسیب دیده نشود. چون در این روش برخلاف روش قبلی فقط از یک سوزن استفاده می شود، احتمال این عوارض و عوارض دیگر مانند ضعف حرکتی و بی حسی پا ها کاهش یافته است. اگر سوزن بیش از حد به سمت سر بیمار قرار داده شود می تواند باعث اختلالات تنفسی (به دلیل آسیب دیدن ریه) یا آسیب دیدن مجاری لنفاوی شود. اگر سوزن بیش از حد به سمت خارج قرار داده شود ممکن است طحال، کبد، کلیه ها و مجاری خارج کننده ادرار از کلیه ها آسیب ببینند.
می توان احتمال تمامی عوارض گفته شده را با استفاده از دستگاه سونوگرافی به شدت کاهش داد.
چون این بلاک باعث افزایش حرکات روده می شود، نباید برای بیمارانی که روده شان مسدود شده است انجام شود. کمتر از 50% بیمارانی بعد از انجام بلاک دچار اسهال می شود. از این بلاک نباید برای اشخاصی که دردهای مزمن شکمی دارند یا مواد مخدر مصرف می کنند استفاده شود. همچنین برای تخریب عصب در بیمارانی که از روش درمانی دیسولفیرام (Disulfiram) برای ترک الکل استفاده می کنند نباید از الکل استفاده شود.