درد پشت پس از خوردن غذا اغلب اوقات نوعی درد ارجاعی است. درد ارجاعی دردی است که از ناحیۀ دیگری در بدن نشأت میگیرد و به بخشهای دیگر آن سرایت می‌کند. چند مشکل مختلف میتوانند سبب ایجاد درد پشت پس از خوردن غذا شوند، که طیفی از حالت نادرست قرارگیری بدن تا اولسرها را شامل میشود.
علل
مشکلات مطرح شده در فهرست زیر میتوانند باعث ایجاد درد پشت پس از خوردن غذا شوند.
.1آلرژی غذایی و عدم تحمل غذایی
مردم دچار آلرژی غذایی یا عدم تحمل غذایی ممکن است پس از خوردن برخی غذاها دچار التهاب شوند. اگر آنها پیشتر دچار درد پشت بوده باشند التهاب مورد اشاره میتواند باعث تشدید علایم شود.
مثالهایی در مورد غذاهایی که میتوانند محرک بروز التهاب و درد پشت شوند شامل موارد زیر است:
• مشروب الکلی
• لبنیات
• گلوتن
• بادام زمینی
• قند
برخی غذاها میتوانند سبب مهاجم شدن اختلالات زیربنایی شده باعث درد پشت گردند. برای مثال غذاهای بسیار تند میتوانند باعث سوزش سر دل شوند که خود باعث تشدید درد پشت میشود.
.2التهاب کیسه صفرا و سنگ کیسه صفرا
کیسه صفرا یک دستگاه گلابی شکل است که در زیر کبد جای دارد. کیسه صفرا محل ذخیره و ترشح صفرا است، مایعی که به بدن در هضم چربیها کمک می‌کند.
کیسه صفرا ممکن است ملتهب شود، به ویژه اگر تودههای سخت موسوم به سنگ کیسۀ صفرا شکل گرفته باشند. خوردن غذاهای چرب میتواند محرک حملۀ کیسۀ صفرا شود که در کوران آن دستگاه مزبور ملتهب شده و سبب ایجاد درد میشود.
علایم نمونهوار یا متعارف حملات کیسۀ صفرا شامل تهوع و درد شدید در قسمت بالای شکم است. این درد به قسمت پشت منتشر میشود.
.3حمله قلبی
درد پشت میتواند پیامی از حملۀ قلبی باشد، به ویژه اگر با علایم فهرست زیر همراه گردد:
• درد قفسه سینه
• سبکی سر
• تهوع
• درد در بازوها، فک یا گردن
• تعریق
بر مبنای اعلام "انجمن قلب آمریکا" زنان بیش از مردان در معرض تجربۀ علایم متعارف حمله قلبی قرار دارند. این علایم عبارتند از:
• درد پشت
• احساس فشار در بخش فوقانی پشت
• سرگیجه
• احساس درد در ناحیه شکم
• تنگی نفس
این موضوع را باید به خاطر داشت که زنان در تمام موارد ابتلا به مشکلات قلبی دچار درد قفسه سینه نمیشوند.
.4سوزش سر دل
درد پشت پس از خوردن غذا میتواند بر اثر سوزش سر دل بروز یابد، اختلالی گوارشی که با ایجاد درد سوزان در قفسۀ سینه مشخص میشود. تخمین زده میشود که فقط در سطح ایالات متحد آمریکا حدود 15 میلیون نفر به صورت همه روزه دچار مشکل سوزش سر دل هستند.
دیگر علایم میتواند شامل احساس مزۀ ترشی در دهان، ترشی گلو، و سرفه باشد. برخی غذاها شامل فهرست زیر میتوانند محرک سوزش سر دل باشند:
• مشروب الکلی
• کافئین
• شکلات
• غذاهای تند و ادویهدار
• گوجه فرنگی
ابتلا به سوزش سر دل به میزان بیش از دو بار در طول هفته میتواند نشان دهندۀ بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) باشد، که در صورت عدم درمان میتواند به بروز اولسر منجر شود.
.5عفونت کلیه
عفونت کلیه نیز میتواند سبب درد پشت و نیز موارد زیر شود:
• درد ناحیۀ شکم
• بروز خون در ادرار
• احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
• لرز
• تب
• تکرر ادرار
• تهوع
• نیاز عاجل به ادرار کردن
• استفراغ
علایم به طور متعارف در کل روز وجود دارد، اگرچه برخی از مردم ممکن است بیشتر پس از خوردن غذا متوجه آنها شوند. هر فردی که ظن ابتلا به عفونت کلیه در وی وجود دارد برای پیشگیری از عورض خطرناک این بیماری باید مورد مراقبت پزشکی قرار گیرد.
.6پانکراتیت
پانکراس (لوزالمعده) دستگاهی است که در فرآیند گوارش و تنظیم قند خون دخالت دارد. التهاب لوزالمعده زیر عنوان پانکراتیت شناخته میشود. علایم عبارتند از:
• درد ناحیۀ شکم که پس از خوردن غذا تشدید میشود
• درد پشت
• سرعت گرفتن ضربان قلب
• تب
• تهوع
• استفراغ
نویسندگان یک مطالعه در سال 2013 گزارش دادهاند که تقریباً 70 درصد موارد پانکراتیت بر اثر مصرف درازمدت مشروب الکلی به میزان زیاد ایجاد میشود.
.7حالت ضعیف قرارگیری بدن
ضعف حالت قرارگیری بدن یک علت شایع درد پشت است. کسی که در طول خوردن غذا به سمت جلو غوز (قوز) می‌کند ممکن است این درد را پس از غذا خوردن تجربه کند.
حالات ضعیف قرارگیری بدن در وضعیت نشسته، ایستاده، یا در هنگام کار پشت میز نیز میتوانند به درد پشت در هر مقطع از شبانهروز منجر گردند.
.8اولسر
اولسر در معده یا مری میتواند به ایجاد دردی منجر گردد که به پشت سرایت می‌کند. دیگر علایم اولسر عبارتند از:
• آروغ زدن
• نفخ
• احساس درد سوزان در معده
• احساس پُر بودگی پس از خوردن غذا
• گاز
• سوزش سر دل
• تهوع
عفونت توسط هلیکوباکتر پیلوری (اچ. پیلوری) اغلب اوقات مسبب بروز اولسرها است. اولسرها در عین حال ممکن است بر اثر مصرف درازمدت داروهای غیر استروئیدی ضد التهابی مثل ایبوپروفن (ادویل، مورتین) یا ناپروکسن سدیم (الیو) ایجاد گردند.
غذاهای تند یا اسیدی میتوانند سبب تشدید علایم اولسر شوند.
درمان
درمان درد پشت پس از خوردن غذا به علت زیربنایی بروز این درد بستگی دارد. درمان‌های رایج در زیر فهرست شده است.
تغییرات برنامۀ غذایی
اگر درد پشت ناشی از سوزش سر دل، اولسر، یا عدم تحمل غذایی باشد، کنار گذاشتن غذاهای محرک از برنامۀ غذایی برای رفع درد مفید خواهد بود.
غذاهای محرک از فردی به فرد دیگر میتواند متفاوت باشد اما مقصران متعارف در این مورد شامل موارد زیرند:
• مشروب الکلی
• نان و گلوتن
• کافئین
• شکلات
• بادام زمینی
• غذاهای ادویهدار
• غذاهای دارای قند
• گوجه فرنگی
دارو
داروهای مورد استفاده برای درد پشت پس از خوردن غذا به شکل قابل ملاحظهای متفاوت بوده به مشکل موجود بستگی دارند و برای مثال:
• آنتیبیوتیکها میتوانند عفونت‌های کلیه و عفونت‌های اچ. پیلوری را درمان کنند.
• داروهای ضد درد میتوانند علایم پانکراتیت و التهاب کیسه صفرا را در صورت خفیف بودن این بیماری‌ها، کنترل کنند.
• مهار کننده‌های پمپ پروتون و بلوک کننده‌های اسید میتوانند به درمان سوزش سر دل، GERD و اولسرها کمک نمایند.
فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپیست‌ها میتوانند ضعف حالت قرارگیری بدن (پوزیشن بدن) را برطرف کنند. آنها ممکن است انجام ورزشهای کششی را برای کمک به قدرت بخشی عضلات هسته‌ای و تقویت پشت و ستون فقرات توصیه کنند.
مشخصاً تمرینات یوگا، پیلاتس و تای چی ممکن است مفید باشند.
دیگر درمانها
اگر پزشک نتواند علت درد پس از خوردن غذا را شناسایی کند، مردم باید از مداوهای رایج برای درد منتشر پشت استفاده کنند. این درمانها شامل استراحت، سرمادرمانی و استفاده از داروهای ضد درد است.
پیشگیری
در اینجا چند راهنمایی برای پیشگیری از درد پشت پس از خوردن غذا آمده است:
• ورزش منظم، برای قوی نگه داشتن عضلات و پیشگیری از ضعف حالت قرارگیری بدن
• راست نشستن در هنگام خوردن غذا یا نشستن پشت میز و استفاده از حمایت کنندۀ کمر در صورت لزوم
• اجتناب از خوردن غذاهای محرک سوزش سر دل و عدم تحمل غذایی
• کاهش استرس برای پیشگیری از تحریک اولسرها و تقویت کردن تنش عضلانی
• محدود کردن مصرف مشروب الکلی
• اجتناب از مصرف غذاهای پرچربی، چاشنیدار یا غذاها پرقند
• عطف توجه به وضعیتهای پزشکی و عفونت‌ها بدون دفع وقت
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
هر کسی که دچار درد مداوم یا تشدید درد پشت است باید به پزشک درد شناس مراجعه کند.
در صورتی که درد با علایمی نظیر موارد فهرست زیر همراه باشد فرد باید مورد مراقبت پزشکی قرار گیرد:
• درد سوزان در هنگام ادرار کردن، یا دیگر علایم ادراری
• سیاه یا تیره رنگ شدن مدفوع که نشان دهندۀ وجود اولسر است
در صورتی که درد پشت با هر یک از علایم فهرست زیر همراه باشد فرد باید به اورژانس مراجعه کند:
• درد قفسۀ سینه
• گیجی یا سبکی سر
• تهوع
• درد در ناحیۀ شکم، بازو، فک یا گردن
• تنگی نفس
• تعریق
درد پشت پس از غذا خوردن معمولاً نتیجۀ سرایت درد از ناحیۀ دیگری از بدن است و همیشۀ اوقات عاملی برای نگرانی نیست.
به هر جهت، اگر درد ادامه پیدا کند یا با علایم دیگری همراه شود ارجاع مشکل به متخصص درد شناس مهم خواهد بود.