در تمامی مفاصل بدن غضروف هایی به نام غضروف مفصلی وجود دارند که استخوان های شرکت کننده در مفصل را از یکدیگر جدا می کنند. این غضروف که سطح تمام استخوان های داخل مفصل را می پوشاند از برخورد و ساییش استخوان ها در حین حرکت مفصل جلوگیری می کند. آرتریت (arthritis) انواع مختلفی دارد اما اساس بیماری در تمام انواع آرتریت یکسان است. در این بیماری غضروف مفصلی تحلیل می رود و استخوان های مفصل با یک دیگر تماس پیدا می کنند. در نتیجه کشیده شدن استخوان ها روی هم مفصل ملتهب و دردناک می شود.
تندون ها بافت های طناب مانندی از جنس پروتئینی به اسم کلاژن هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و وظیفه آن ها حرکت دادن مفصل و استخوان های بدن است. به بیماری ای که باعث ملتهب شدن تندون ها می شود، تندینیتیس (Tendinitis) گفته می شود.
دکورئروین تنوسینوویس (de Quervain Tenosynovitis) به دلیل التهاب و برجستگی تندون های عضلاتی که شست را از دیگر انگشتان دور می کنند به وجود می آید.
التهاب و برجستگی این تندون ها معمولا به دلیل حرکات تکرارشونده چرخشی مچ اتفاق می افتد. اگر این بیماری درمان نشده باقی بماند، غلاف تندون ضخیم تر می شود که باعث برجستگی آن در سطح مچ و درد اضافی می شود. در تصویر زیر دستی که در سمت راست قرار دارد به این بیماری مبتلا است:
ممکن است یک محله ماشه ای ایجاد شود که باعث گیرکردن تندون در غلافش شود که باعث قفل شدن انگشت شست یا پرش و "ماشه ای" شدن آن می شود. ممکن است همراه این بیماری آرتیت مفصل استخوان بند اول شصت و استخوان های مچ نیز وجود داشته باشد که درد و ناکارآمدی شست را چند برابر می کند.
دکورئروین تنوسینوویس در بیمارانی اتفاق می افتد که حرکات تکرار شونده زیادی با دست خود انجام می دهند. این حرکات شامل بستن شست، مانند افرادی که کار های فنی انجام می دهند، یا حرکات چرخشی زیاد مچ دست، مانند کسانی که مسئول پرکردن لیوان های بستنی اسکوپی هستند. همچنین ممکن است این بیماری بعد از وارد شدن ضربه فیزیکی شدید مشخص به مچ ایجاد شود.
تشخیص:
درد در کورئروین تنوسینوویس در سمتی از مچ اتفاق می افتد که نزدیک شست قرار دارد. درد دائمی بوده و با باز و بسته کردن شست یا خم کردن مچ به سمت انگشت کوچک بدتر می شود. بیماران گزارش می کنند که توانایی نگه داشتن لیوان یا چرخاندن پیچ گوشتی را ندارد. برهم خوردن خواب در این بیماری به طور معمول اتفاق می افتد. در معاینه فیزیکی در صورت لمس و فشار وارد کردن به مچ دست در سمتی که شست قرار دارد، بیمار افزایش درد خواهد داشت. بسیاری از بیماران مبتلا به د کورئروین تنوسینوویس در هنگام باز و بسته کردن شست خود در مچشان احساس غژغژ می کنند. ممکن است دامنه حرکت شست به دلیل درد کم شده باشد و شست حالت ماشه ای به خود گرفته باشد.
تست فینکلستاین (Finkelstein) یکی از تست های تشخیصی این بیماری است. در این تست از بیمار خواسته می شود تا با 4 انگشت دیگر دستش، شست خود را بسته نگه دارد و سپس پزشک مچ بیمار را به سمت انگشت کوچک خم می کند. در صورت ابتلا بیمار به دکورئروین تنوسینوویس، فرد افزایش درد ناگهانی خواهد داشت.
بیماری هایی که علائم مشابه دارند موارد روبرو هستند: اختلال عصبی عصب جلدی ای که به سمت خارجی مچ و شست عصب دهی می کند، آرتیت مفصل بین شست و مچ، و در مواردی رادیکولوپاتی گردنی (تحت فشار قرار گرفتن اعصاب مربوط به دست در حین خارج شدن از نخاع گردنی توسط مهره های ستون فقرات). الکترومایوگرافی به افتراق رادیکولوپاتی گردنی از د کورئروین تنوسینوویس کمک می کند. در تست الکترومایوگرافی پاسخ عضلات و اعصاب به تحریکات الکتریکی بررسی می شوند. با این تست می توان محل دقیق اختلال عصب را مشخص کرد. به عنوان مثال در رادیکولوپاتی گردنی محل اختلال اعصاب مربوط به دست در نزدیک گردن است درحالی که در این بیماری اعصاب دچار اختلال نشده اند.
انجام رادیوگرافی برای تمام بیماران با درد مچ الزامی است. رادیوگرافی می تواند شکستگی ها و ترک خوردگی های استخوانی را نشان بدهد. این ترک خوردگی ها ممکن است با علائم این بیماری اشتباه گرفته شوند و انجام رادیوگرافی برای تایید شدن تشخیص است. بر اساس شرح حال بیمار و تشخیص بیمار ممکن است نیاز به انجام آزمایشات دیگری مانند شمارش کامل سلول های خونی باشد. اگر پزشک مشکوک به پارگی تندون ها در محل مفصل باشد MRI و تصویربرداری سونوگرافی انجام می شود. تصویربرداری سونوگرافی می تواند در تشخیص دیگر بیماری های مچ نیز مفید باشد. اسکن استخوان می تواند ترک خوردگی های بسیار کوچک استخوان را که در رادیوگرافی دیده نمی شوند را به پزشک نشان بدهد. هر کدام از تصویربرداری ها کاربرد خودشان را دارند و گاهی نیاز به انجام تمام آن هاست تا بیماری تایید شود.
روش های مختلف درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و روش های ترکیبی طب نوین است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1- لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت تندون فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر تندون کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد چند جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2- تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به اطراف فضای تندون ملتهب تزریق می شوند. کاهش التهاب تندون، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم بافت آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب می‌شود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل تندون مطرح می شود مانند آرتریت مفصل، التهاب بافت های پایدار کننده مفصل یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
برای انجام این تزریق بیمار روی تخت معاینه می نشیند و دست آسیب دیده در کنار بدن به صورتی قرار می گیرد که پشت دست به سمت بالا باشد، سپس پزشک با استفاده از دستگاه سونوگرافی محل تزریق را به دقت مشخص می کند و تزریق را انجام می دهد. این تزریق هم جنبه‌ی درمانی و هم تشخیصی دارد.
تزریق کورتیکواستروئید با کمک دستگاه سونوگرافی:
معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود.
برای درمان د کوئروین تنوسینوویتیس می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز اوزون به اطراف تندون تزریق می شود. معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم می‌شود، حاصل می‌شود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز می‌شود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه غلط جا به جا کردن اشیا و نحوه غلط استفاده از ابزار های مختلف اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به دکوئروین تنوسینوویتیس به حداقل برسد.
درمان های غیرجراحی
*فیزیوتراپی.
*تزریق اوزون.
*بلاک عصب با لیزر.
* رادیو فرکوئنسی (RF)