بلاک دائمی اعصاب بین دندهای (Intercostal) با روش رادیوفرکوئنسی تحت هدایت سونوگرافی
بلاک عصب به معنی مسدود کردن انتقال‌های پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی‌حسی (در بلاک موقتی) و مواد تخریب کننده عصب (در بلاک دائمی) گفته می‌شود. در مواردی داروهای ضد التهابی نیز به محل عصب تزریق می‌شوند که باعث کاهش التهاب عصب و شروع فرآیند بهبودی می‌شوند. در روش رادیوفرکوئنسی به جای تخریب عصب با مواد کشنده عصب از سوزن خاصی استفاده می‌شود که با تولید امواج رادیویی عصب را تخریب می‌کند. در این روش به دلیل عدم نیاز به تزریق دارو عوارض ناشی از تزریق در محل اشتباه هیچ گاه اتفاق نمی‌افتد.
آناتومی اعصاب بین دندهای
اعصاب بین دندهای اعصابی هستند در بین دنده‌های ستون فقرات قرار دارند. این اعصاب از سمت پشت قفسه سینه منشا می‌گیرند و به سمت جلو حرکت می‌کنند. هر عصب بین دندهای 4 شاخه دارد که قسمت‌های مختلفی از پوست و جدار قفسه سینه عصب‌دهی می‌کنند. در کنار هر عصب بین دندهای یک شریان و ورید نیز وجود دارد که اهمیت این موضوع دقت در آسیب ندیدن این شریان و وریدها حین انجام بلاک است.
در تصاویر زیر این اعصاب در جدار قفسه سینه با هایلایت سبز نشان داده شده‌اند:
برتری‌های تصویربرداری سونوگرافی
در گذشته به دلیل عدم دسترسی به تصویربرداری‌های همزمان حین تزریق، اکثر تزریقات مدیریت درد با استفاده از مشخص کردن ساختارهای آناتومیک بدن با لمس محل تزریق انجام می‌شدند. عیب این روش‌ها دقت پایین آن‌ها در مشخص کردن محل دقیق تزریق و امکان اشتباه قرار گرفتن سوزن داخل بدن (به دلیل عدم مشاهده آن با تصویربرداری همزمان) است.
در حال حاضر از تصویربرداری‌های همزمان بسیاری مانند فلوروسکوپی، سونوگرافی و CT Scan برای مشاهده ساختارهای داخلی بدن و هدایت سوزن به سمت هدف استفاده می‌شود. تصویربرداری سونوگرافی یکی از در دسترس‌ترین روش‌های انجام تصویربرداری همزمان حین تزریقات است. سونوگرافی برتری‌هایی نسبت به دیگر روش‌ها دارد که از بین آن‌ها می‌توان به مشاهده عروق حین تزریق و جلوگیری از تزریق داخل عروقی و عدم تابش پرتوهای یونیزان به بیمار (تصویربرداری با پرتوهای یونیزان مانند فلوروسکوپی در خانم‌های باردار ممنوع است) اشاره کرد.
همچنین پزشک می‌تواند با مشاهده ساختارهای داخل قبل از تزریق، روش مناسب را برای بیمار انتخاب کند. استفاده از تصویربرداری همزمان دقت و موفقیت تزریق را بالا می‌برد، عوارض جانبی احتمالی را به شدت کاهش می‌دهد و به دلیل بالاتر رفتن دقت تزریق، میزان داروی مورد نیاز برای اثربخشی تزریق کاهش پیدا می‌کند. به دلیل عدم عبور مناسب امواج فراصوت از بافت چربی در افراد با چاقی شدید معمولا از نوع دیگری از تصویربرداری استفاده می‌شود.
کاربردها
بلاک دائمی اعصاب بین دندهای اکثرا در بیماران مبتلا به سرطان دیواره قفسه سینه کاربرد دارد. در دیگر بیمارانی که که درد آن‌ها با بلاک موقتی کنترل شده بود اما بعد از مدتی عود کرده است نیز می‌توان با انجام بلاک دائمی درد بیمار را کنترل کرد.پیش‌بینی مقدار بی‌دردی بعد از بلاک دائمی و مقدار اختلال حرکتی بعد از آن، ابتلا بلاک موقتی انجام می‌شود تا بتوان اثر بلاک دائمی را پیش‌بینی کرد.
ممنوعیت‌ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که داروهای قلبی مصرف می‌کنند) باید با صلاح‌دید پزشک این داروها قبل از انجام تزریق قطع شوند. در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئیدها) باید در پیگیری‌ها به دنبال نشانه‌های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود.
نحوه انجام بلاک
برای انجام بلاک عصب اینترکوستال سوزن از زیر پشت قفسه سینه، با تصویربرداری همزمان سونوگرافی به سمت این عصب هدایت می‌شود. بیمار به حالت نشسته قرار می‌گیرد و بعد از قرارگیری بیمار در حالت مناسب پروب سونوگرافی روی قسمت پشتی قفسه سینه بیمار قرار می‌گیرد و محل ورود سوزن با کمک تصویربرداری و لمس دنده‌ها مشخص می‌شود. در نهایت سوزن با کمک تصویربرداری همزمان سونوگرافی وارد بافت می شود و بلاک انجام می‌شود.
نحوه قرارگیری بیمار و مشخص کردن محل ورود سوزن:
محل قرارگیری پروب سونوگرافی:
تصاویر سونوگرافی نشان‌دهنده ساختارهای داخلی:
تصویر سونوگرافی نشان‌دهنده شریان بین دندهای (قسمت رنگی):
نحوه انجام بلاک:
عوارض جانبی احتمالی و روش‌های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می‌گیرند تا اثربخشی تزریق ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل وجود عروق بسیار در بافت محل تزریق ممکن است هماتوم (تجمع خون در بافت) ایجاد شود. برای جلوگیری از تشکیل هماتوم با گذاشتن پک‌های سرد روی محل تزریق تا 20 دقیقه و یا فشار دادن محل ورود سوزن بعد از تمام شدن تزریق استفاده کرد. با کمک تصویربرداری همزمان سونوگرافی و مشاهده سوزن در تمام طول مدت انجام بلاک، آسیب دیدن ساختارهای مجارو مانند شریان و وریدهای ناحیه و آسیب دیدن عصب توسط نوک سوزن به ندرت اتفاق می‌افتد و می‌توان از این گونه عوارض جلوگیری کرد. احتمال ایجاد پونوموتوراکس (سوراخ شدن پرده پوشاننده ریه که باعث تنگی نفس می‌شود) کمتر از 1% است و اکثرا در بیماران با بیماری انسدادی مزمن ریوی اتفاق می‌افتد. دیگر عارضه احتمالی این تزریق افزایش درد موقتی است که در بعضی از بیماران اتفاق می‌افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می‌کند. عفونت محل ورود سوزن به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می‌افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.